Khi còn là một bác sĩ tâm thần trẻ, Aaron Beck được đào tạo thành nhà phân tâm học theo trường phái của Freud, nhưng ông đã tự hỏi một câu đã định rõ liệu pháp nhận thức: “Bằng chứng cho điều đó là gì?” Trước khi có Beck, liệu pháp tâm lí giống triết học hơn là khoa học, các đổi mới dựa trên hiểu biết cá nhân và ảnh hưởng của “những nhà tư tưởng lớn”. Sự đối mới của Beck là phát triển liệu pháp nhận thức dựa trên nền tảng các nghiên cứu khoa học nhằm kiểm nghiệm các giả định phổ biến. Phương pháp “thử nghiệm” này cũng được đề xuất với bệnh nhân vì cách điều trị được dựa trên ý tưởng (thực tế là bằng chứng) là bệnh tâm thần liên quan đến các định kiến trong cách chúng ta tiếp nhận, hành động, và suy nghĩ về thế giới – một số có thể thấy được trong các suy nghĩ lướt qua tâm trí, và một số chúng ta không nhận thức được. Ví dụ, một số người mắc chứng trầm cảm có xu hướng diễn giải những nỗi thất vọng hằng ngày là dấu hiệu cho thấy họ “vô giá trị”. Người khác vốn sợ việc tự làm bẽ mặt bản thân nơi công cộng sẽ né tránh các cuộc tụ họp xã giao, như thế họ không bao giờ biết được nỗi sợ ấy không thực tế. Một nhà trị liệu nhận thức sẽ làm việc với khách hàng để xác định nơi mà các suy nghĩ và hành vi của họ ngăn họ trở nên tốt hơn, và sẽ giúp họ phát triển chiến lược để vượt qua các vấn đề này. Từng chiến lược một đều được kiểm tra để xem có hữu ích hay không.

Đầu sự nghiệp, Beck có xu hướng đáng tiếc là đề cập tới những cách suy nghĩ “hợp lí” hơn, thay vì hữu ích hơn. Điều này đã bị chỉ trích bởi vì “sự hợp lí” là một ý tưởng mang tính logic mà chúng ta không cần để có tinh thần khỏe mạnh. Hơn thế nữa, phong cách của liệu pháp nhận thức không phù hợp với tất cả mọi người, vì thế điều quan trọng là tìm ra một cách trị liệu phù hợp với riêng từng người.