HỮU NHƠN

Lỗi qui kết bản chất

Qui kết là quá trình tâm lí phân biệt nguyên nhân của mọi chuyện. Lỗi qui kết bản chất là xu hướng qui kết nguyên nhân hành vi của người khác cho bản chất của họ, bỏ qua các hoàn cảnh ép buộc. Cụm từ này được tạo ra bởi nhà tâm lí học Lee Ross để miêu tả kết quả thí nghiệm sau:

Những người được yêu cầu đọc bài phát biểu về một chủ đề gây tranh cãi bị cho là có các ý kiến đó.

Thậm chí cả những người biết trước sự thật cũng đánh giá tương tự. Mặt trái của lỗi qui kết bản chất là chúng ta có xu hướng qui kết hành vi của mình cho hoàn cảnh bên ngoài, hơn là các đặc điểm tính cách. Nói cách khác, “Tôi tới muộn vì báo thức không reo, nhưng cậu tới muộn là bởi cậu bê tha!”

Hay, “Quan điểm của bạn đầy định kiến, còn quan điểm của tôi rất hợp lí.” Lỗi qui kết bản chất là một thiên kiến nhận thức cổ điển, một xu hướng suy nghĩ của con người trong rất nhiều trường hợp.

Điều nghiêm trọng là mọi người thường không giải thích được ảnh hưởng của định kiến này trong suy nghĩ. Lí do cho điều này giống với lí do mà định kiến tồn tại ngay từ đầu: Hoàn cảnh và ý định của chúng ta tồn tại trực tiếp và khiến ta cảm thấy thuyết phục. Ý định và hoàn cảnh của người khác không tồn tại với chúng ta, nên chúng ta đánh giá qua các hành vi quá khích của họ.

Mặc dù lỗi qui kết xảy ra trong rất nhiều trường hợp khác nhau, có khác biệt về độ mạnh của nó.

Nghiên cứu về văn hóa cá nhân so với văn hóa tập thể (ví dụ, Hoa Kì so với Trung Quốc) gợi ý rằng định kiến mạnh hơn ở văn hóa cá nhân, nơi mọi người có ý thức bản thân độc lập mạnh mẽ hơn. Người hay lo âu dễ qui kết các sự kiện tiêu cực cho sai sót trong bản chất của mình, hơn là hoàn cảnh. Các nhà trị liệu hành vi nhận thức tập trung vào những qui kết này, cố gắng thay đổi “cách giải thích” mà một người thường nghĩ về thế giới.

Hi, mình là Hữu Nhơn. Chào mừng bạn đến với blog của mình! Đây là nơi mình chia sẻ những câu chuyện về tâm lý, giáo dục và cuộc sống với mong muốn chạm đến những góc sâu nhất trong suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Hy vọng mỗi bài viết sẽ mang đến cho bạn chút đồng cảm, chút suy tư và chút cảm hứng để tiếp tục hành trình phát triển bản thân.

More
articles

Tâm lí học

Ý thức

Ý thức từ lâu đã là đối tượng tranh luận giữa các nhà thần kinh học và các triết gia. Nghiên cứu bộ não hiện đại chỉ mới bắt đầu cung cấp một số hiểu biết về nó, và lí thuyết khu vực làm việc toàn diện là mô hình hữu ích nhất để diễn giải các bằng chứng hiện có. Phương pháp này cung cấp hiểu biết về các rối loạn ý thức như hôn mê và tình trạng thực vật kéo dài, cùng một số thông tin gợi ý rằng các tình trạng như tâm thần phân liệt liên quan tới sự thay đổi sâu sắc của các quá trình trong không gian làm việc toàn diện.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Số bảy của Miller

Trong khi nghiên cứu của Miller tỏ ra khá vững vàng, các nghiên cứu gần đây đã đặt ra nghi vấn về nó.
Bạn có thực sự nhớ được bảy đoạn, hay bạn chỉ đang nhóm những đoạn đó thành các đoạn lớn hơn? Vào năm 2001, nhà tâm lí học người Mĩ Nelson Cowan tranh luận rằng dung lượng trí nhớ ngắn hạn ít hơn nhiều so với con số bảy. Khi chúng ta bị ngăn cản tạo ra các đoạn mới bởi đang đông thời thực hiện các nhiệm vụ khác, số lượng đoạn mà chúng ta nhớ được là gần bốn.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Mô hình nút cổ chai của Broadbent

Lí thuyết gốc của Broadbent nói rằng các tín hiệu không thể đi qua nút cổ chai sẽ biến mất. Tuy nhiên, vào năm 1960, nhà tâm lí học người Anh Anne Treisman nhận thấy thuyết của Broadbent không giải thích được việc mọi người dù đang mê mải trong các nhiệm vụ phức tạp vẫn có thể phản ứng với âm thanh gọi tên mình. Treisman tranh luận rằng các tín hiệu không được xử lí thực ra bị giữ lại, cho phép các tín hiệu quan trọng hay đặc biệt ấn tượng thu hút sự chú ý của chúng ta.

Đọc thêm »
Shopping Cart