HỮU NHƠN

Năm yếu tố tính cách lớn

Chúng ta không thể dừng việc hình thành ấn tượng về tính cách của nhau. Chúng ta nhanh chóng suy luận rằng người khác thì thân thiện, trầm lặng, lập dị… Nhưng tính cánh một người có bao nhiêu khía cạnh? Người Hi Lạp cổ đại tin rằng con người chia thành bốn loại tính khí:

Nóng nảy, lạnh lùng, lạc quan và u sầu. Vào giữa thế kỉ 20, nhà tâm lí học gốc Anh Raymond Cattell đã nghĩ ra bài trắc nghiệm tính cách dựa trên ý tưởng là có 16 yếu tố tính cách bao gồm cả hối lỗi và sắc sảo. Tâm lí học đương đại thì đồng tình với ý tưởng là có năm yếu tố tính cách chính, còn gọi là mô hình năm yếu tố lớn: Hướng ngoại, tâm lí bất ổn (gắn liền với sự e sợ và lo âu), tận tâm, dễ chịu và cởi mở (gắn liền với tính sáng tạo và sự sáng suốt). Mỗi yếu tố chứa đựng các khía cạnh tính cách có xu hướng đi cùng nhau. Ví dụ, một người hòa đồng thường có xu hướng hoạt ngôn và quyết đoán, cả ba đặc điểm này đều là biểu hiện của cùng một yếu tố cơ bản, trong trường hợp này là hướng ngoại. Năm yếu tố này cũng liên tục thay đổi và co giãn như cân nặng hay sức mạnh. Vì thế vấn đề không phải là chúng ta có bị loạn thần kinh hay không. Thay vào đó, mỗi người đều có tâm lí bất ổn nhất định, các yếu tố khác cũng vậy.

Năm yếu tố lớn là tập hợp các khía cạnh tính cách chung mà chúng ta đều có. Một số nhà tâm lí học đã tiếp cận theo cách khác (“cá biệt”), ghi lại những nét riêng biệt của từng cá nhân. Được biết đến nhiều nhất là George Kelly với lí thuyết kiến tạo cá nhân. Kelly đề xuất rằng mỗi chúng ta nhìn thế giới theo một tập hợp các cấu trúc biện chứng riêng (như là mọi người có tử tế hay không) và bằng cách khám phá những cấu trúc này, chúng ta có thể hiểu thế giới quan của ai đó.

Hi, mình là Hữu Nhơn. Chào mừng bạn đến với blog của mình! Đây là nơi mình chia sẻ những câu chuyện về tâm lý, giáo dục và cuộc sống với mong muốn chạm đến những góc sâu nhất trong suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Hy vọng mỗi bài viết sẽ mang đến cho bạn chút đồng cảm, chút suy tư và chút cảm hứng để tiếp tục hành trình phát triển bản thân.

More
articles

Tâm lí học

Ý thức

Ý thức từ lâu đã là đối tượng tranh luận giữa các nhà thần kinh học và các triết gia. Nghiên cứu bộ não hiện đại chỉ mới bắt đầu cung cấp một số hiểu biết về nó, và lí thuyết khu vực làm việc toàn diện là mô hình hữu ích nhất để diễn giải các bằng chứng hiện có. Phương pháp này cung cấp hiểu biết về các rối loạn ý thức như hôn mê và tình trạng thực vật kéo dài, cùng một số thông tin gợi ý rằng các tình trạng như tâm thần phân liệt liên quan tới sự thay đổi sâu sắc của các quá trình trong không gian làm việc toàn diện.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Số bảy của Miller

Trong khi nghiên cứu của Miller tỏ ra khá vững vàng, các nghiên cứu gần đây đã đặt ra nghi vấn về nó.
Bạn có thực sự nhớ được bảy đoạn, hay bạn chỉ đang nhóm những đoạn đó thành các đoạn lớn hơn? Vào năm 2001, nhà tâm lí học người Mĩ Nelson Cowan tranh luận rằng dung lượng trí nhớ ngắn hạn ít hơn nhiều so với con số bảy. Khi chúng ta bị ngăn cản tạo ra các đoạn mới bởi đang đông thời thực hiện các nhiệm vụ khác, số lượng đoạn mà chúng ta nhớ được là gần bốn.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Mô hình nút cổ chai của Broadbent

Lí thuyết gốc của Broadbent nói rằng các tín hiệu không thể đi qua nút cổ chai sẽ biến mất. Tuy nhiên, vào năm 1960, nhà tâm lí học người Anh Anne Treisman nhận thấy thuyết của Broadbent không giải thích được việc mọi người dù đang mê mải trong các nhiệm vụ phức tạp vẫn có thể phản ứng với âm thanh gọi tên mình. Treisman tranh luận rằng các tín hiệu không được xử lí thực ra bị giữ lại, cho phép các tín hiệu quan trọng hay đặc biệt ấn tượng thu hút sự chú ý của chúng ta.

Đọc thêm »
Shopping Cart