HỮU NHƠN

Hiệu ứng Lake Wobegon

“Gương kia ngự ở trên tường, thế gian ai đẹp được dường như ta?” Tất nhiên đây là câu hỏi bất hủ của Nữ Hoàng Độc Ác mắc chứng tự luyến từ câu chuyện cổ tích Công chúa Bạch Tuyết. Vô số nghiên cứu tâm lí học cho thấy trong cuộc sống thực hầu hết mọi người đều có một chút phù phiếm về bản thân, giống như Nữ Hoàng Độc Ác. Qua rất nhiều yếu tố đo lường, từ ngoại hình đẹp và độ nổi tiếng tới khả năng lái xe và dung lượng trí nhớ, con người bình thường tin rằng mình siêu việt hơn hầu hết những người khác. Hiện tượng này cũng xuất hiện trong các bối cảnh nghề nghiệp cụ thể. Nhà giao dịch chứng khoán thường thông báo về hiệu suất tồi tệ của đám giao dịch viên và tiếp tục tin vào năng lực tiên đoán của mình. Sự tự tin không đúng chỗ giải thích cho một số thói quen tồi tệ chung của con người, bao gồm các hành vi xấu cho sức khỏe như hút thuốc (“Nó sẽ khiến người khác mắc bệnh ung thư, nhưng tôi sẽ không sao”) và sự chậm trễ – cứ nghĩ về bao nhiêu dự án kết thúc chậm trễ và vượt ngân sách mà xem. Chứng ảo tưởng tự tôn này có biệt danh là “hiệu ứng Lake Wobegon”, được đặt theo tên một thị trấn giả tưởng do người kể chuyện tài ba Garrison Keillor sáng tạo. Ở thị trấn này “tất cả phụ nữ đều khỏe mạnh, tất cả đàn ông đều đẹp trai, và tất cả trẻ con đều tốt hơn mức trung bình.”

Hiệu ứng Lake Wobegon có một hiệu ứng sinh đôi tiêu cực gọi là hiệu ứng “tệ hơn trung bình”. Đây là niềm tin lệch lạc của chúng ta về việc không có khả năng thành công ở các thách thức bất thường, khó khăn như tung hứng hay đi xe một bánh. Hầu hết mọi người đều cho rằng mình tệ hơn mức trung bình ở những nhiệm vụ như thế, có lẽ vì không định lượng “mức trung bình” ở người khác là thế nào.

Hi, mình là Hữu Nhơn. Chào mừng bạn đến với blog của mình! Đây là nơi mình chia sẻ những câu chuyện về tâm lý, giáo dục và cuộc sống với mong muốn chạm đến những góc sâu nhất trong suy nghĩ và cảm xúc của bạn. Hy vọng mỗi bài viết sẽ mang đến cho bạn chút đồng cảm, chút suy tư và chút cảm hứng để tiếp tục hành trình phát triển bản thân.

More
articles

Tâm lí học

Ý thức

Ý thức từ lâu đã là đối tượng tranh luận giữa các nhà thần kinh học và các triết gia. Nghiên cứu bộ não hiện đại chỉ mới bắt đầu cung cấp một số hiểu biết về nó, và lí thuyết khu vực làm việc toàn diện là mô hình hữu ích nhất để diễn giải các bằng chứng hiện có. Phương pháp này cung cấp hiểu biết về các rối loạn ý thức như hôn mê và tình trạng thực vật kéo dài, cùng một số thông tin gợi ý rằng các tình trạng như tâm thần phân liệt liên quan tới sự thay đổi sâu sắc của các quá trình trong không gian làm việc toàn diện.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Số bảy của Miller

Trong khi nghiên cứu của Miller tỏ ra khá vững vàng, các nghiên cứu gần đây đã đặt ra nghi vấn về nó.
Bạn có thực sự nhớ được bảy đoạn, hay bạn chỉ đang nhóm những đoạn đó thành các đoạn lớn hơn? Vào năm 2001, nhà tâm lí học người Mĩ Nelson Cowan tranh luận rằng dung lượng trí nhớ ngắn hạn ít hơn nhiều so với con số bảy. Khi chúng ta bị ngăn cản tạo ra các đoạn mới bởi đang đông thời thực hiện các nhiệm vụ khác, số lượng đoạn mà chúng ta nhớ được là gần bốn.

Đọc thêm »
Tâm lí học

Mô hình nút cổ chai của Broadbent

Lí thuyết gốc của Broadbent nói rằng các tín hiệu không thể đi qua nút cổ chai sẽ biến mất. Tuy nhiên, vào năm 1960, nhà tâm lí học người Anh Anne Treisman nhận thấy thuyết của Broadbent không giải thích được việc mọi người dù đang mê mải trong các nhiệm vụ phức tạp vẫn có thể phản ứng với âm thanh gọi tên mình. Treisman tranh luận rằng các tín hiệu không được xử lí thực ra bị giữ lại, cho phép các tín hiệu quan trọng hay đặc biệt ấn tượng thu hút sự chú ý của chúng ta.

Đọc thêm »
Shopping Cart